Tương phản trong cách Mexico, Canada đối phó đòn thuế từ ông Trump Báo VnExpress

Đăng ngày:

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 6/3 ký văn bản hoãn áp thuế thêm gần một tháng với các sản phẩm từ Canada và Mexico nằm trong Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada . Điều này đồng nghĩa hầu hết mặt hàng từ hai nước này được Mỹ hoãn áp thuế 25% cho đến ngày 2/4.

"Sau khi trao đổi với Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, tôi đồng ý Mexico sẽ không phải trả thuế nhập khẩu cho sản phẩm trong USMCA", ông Trump viết trên mạng xã hội, không đề cập đến Canada. Tổng thống Mỹ còn bày tỏ tôn trọng người đồng cấp Mexico, cảm ơn bà Sheinbaum vì nỗ lực hợp tác.

Ngôn từ này hoàn toàn trái ngược với những gì ông Trump dùng để mô tả Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Ông chủ Nhà Trắng thường gọi ông Trudeau là "thống đốc", coi Canada là "bang thứ 51" của Mỹ.

Các quan chức Mexico cho rằng khác biệt này là kết quả từ cách tiếp cận khéo léo của bà Sheinbaum với lãnh đạo khó đoán tại Nhà Trắng. Ngay từ đầu, khi đối diện với sức ép từ đòn thuế của Mỹ, bà Sheinbaum chỉ đưa ra thông điệp: Mexico nên giữ bình tĩnh trước ông Trump và "những cái đầu lạnh sẽ chiếm ưu thế".

64b562e90449a7e9595a1d2c8e19cca6

Từ trái sang: Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Canada Justin Trudeau. Ảnh: Reuters

Ngay từ khi tranh cử, ông Trump đã nhiều lần tuyên bố sẽ áp thuế 25% với toàn bộ hàng hóa từ Canada và Mexico vào Mỹ. Ông cáo buộc hai nước này chưa hành động đủ để giải quyết các lo ngại của Washington về an ninh biên giới và tình trạng buôn lậu chất gây nghiện, đặc biệt là fentanyl, vào Mỹ.

Ông Trump ban đầu muốn áp thuế từ ngày 4/2, nhưng hoãn một tháng sau khi đàm phán với ông Trudeau và bà Sheinbaum. Lãnh đạo Canada và Mexico nhất trí tăng cường an ninh biên giới để kiểm soát nhập cư và buôn lậu chất cấm. Nhưng đến cuối tháng 2, ông Trump cho rằng Canada và Mexico vẫn hành động chưa đủ quyết liệt nên quyết định áp thuế từ ngày 4/3.

Cách tiếp cận từ Canada và Mexico trong vấn đề dần khác biệt. Canada chỉ trích biện pháp thuế của Mỹ là "bất công", tuyên bố đáp trả ngay lập tức. Kể từ ngày 4/3, Canada áp thuế 25% với lượng hàng hóa trị giá 21 tỷ USD nhập khẩu từ Mỹ, dọa hành động tương tự với thêm 87 tỷ USD hàng hóa nếu thương chiến kéo dài.

Tại cuộc họp báo cùng ngày, Thủ tướng Trudeau tuyên bố Canada "sẽ không lùi bước trong một cuộc chiến". Ông Trudeau cáo buộc ông chủ Nhà Trắng "muốn đánh sập nền kinh tế Canada để sáp nhập nước này", cho rằng hành động áp thuế của phía Mỹ "rất ngớ ngẩn".

Chính quyền và người dân các tỉnh ở Canada cũng đã triển khai biện pháp đáp trả riêng với đòn thuế của Mỹ, như loại bỏ hàng hóa Mỹ khỏi các kệ siêu thị. Thủ hiến Ontario Doug Ford tuyên bố áp thuế 25% với điện xuất khẩu sang ba bang của Mỹ để đối phó với sức ép từ ông Trump.

AP dẫn lời quan chức cấp cao Canada nói Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick đã đề nghị ông Doug nhượng bộ, nhưng thủ hiến Ontario tuyên bố sẽ cứng rắn hơn. Ông Lutnick cảnh báo bình luận "rất ngớ ngẩn" của ông Trudeau cùng phát biểu từ các quan chức Canada sẽ không giúp ích cho tình hình.

Trong khi đó, bà Sheinbaum chọn cách tiếp cận chừng mực hơn. Tại cuộc họp báo ngày 4/3, Tổng thống Mexico nêu ý định áp "các biện pháp thuế và phi thuế quan" để bảo vệ lợi ích đất nước từ ngày 9/3, cho thấy bà ưu tiên sử dụng tất cả các kênh ngoại giao trước.

Tuần trước đó, Mexico dẫn độ 29 trùm băng đảng ma túy đến Mỹ để xét xử với các cáo buộc giết người và rửa tiền. Trong số này có Rafael Caro Quintero, trùm ma túy bị Mỹ truy nã từ giữa những năm 1980.

Bà Sheinbaum còn đặt câu hỏi về nguồn gốc vũ khí của các băng đảng, kêu gọi Mỹ hành động nhiều hơn để chặn dòng chảy vũ khí trái phép xuống phía nam và xóa bỏ nhu cầu với chất gây nghiện tại nước này. "Ma túy có thể xuất phát từ khu vực Mỹ Latin, nhưng thị trường tiêu thụ lớn chính là Mỹ", bà Sheinbaum nói.

"Tôi nghĩ Tổng thống Sheinbaum đã sử dụng tốt những quân bài bà có trên tay", kinh tế gia Mexico Valeria Moy nói với BBC. "Tôi không chắc giờ đã là lúc ăn mừng chưa, nhưng bà ấy là đã làm những gì có thể khi đối mặt với sức ép thuế quan của ông Trump".

Kinh tế Canada và Mexico đều phụ thuộc đáng kể vào Mỹ. Canada xuất khẩu 70% hàng hóa sang Mỹ, con số này của Mexico là 75%. Nhưng bối cảnh dọa áp thuế của ông Trump với Canada và Mexico khác biệt, theo Vina Nadjibulla, phó chủ tịch nghiên cứu và chiến lược tại tổ chức phi lợi nhuận Quỹ Canada về châu Á - Thái Bình Dương.

Tổng thống Trump từng nêu ý tưởng không kích các băng đảng ma túy ở Mexico, vốn bị Washington liệt vào danh sách "tổ chức khủng bố". Với Canada, ông ám chỉ sáp nhập nước này thành "bang thứ 51" của Mỹ.

"Ông Trudeau nói ông Trump muốn kinh tế Canada sụp đổ để mở đường cho nỗ lực sáp nhập, còn hơn là một cuộc chiến thương mại", bà Nadjibulla nhận định. "Đó là cuộc chiến sống còn với Canada, nên Ottawa phải hành động ngay lập tức và mạnh mẽ. Đây không phải đáp trả qua lại về thuế quan, mà là bảo vệ độc lập".

Bà Sheinbaum còn có một lợi thế khác mà ông Trudeau không có, là thời gian. Canada đang tiến gần tổng tuyển cử, nhưng đảng Tự do của ông Trudeau đã bị đảng Bảo thủ đối lập bỏ xa trong các cuộc thăm dò. Lập trường quyết liệt của ông Trudeau với ông Trump đã khơi dậy chủ nghĩa yêu nước trong người dân, giúp đảng Tự do dần thu hẹp khoảng cách với đối thủ.

Tổng thống Mexico mới nhậm chức tháng 10/2024 và nhận được ủng hộ rộng rãi. Trong hai cuộc thăm dò được thực hiện hồi tháng 2, tỷ lệ ủng hộ bà lần lượt là 80% và 85%.

"Dù tin hay không, bất chấp những điều kinh khủng đã gây ra cho Canada, tôi nghĩ Trudeau đang lợi dụng vấn đề thuế, mà chủ yếu do ông ấy, nhằm tái cử Thủ tướng. Thật thú vị khi chứng kiến việc này!", ông Trump viết trên mạng xã hội ngay trước khi ca ngợi bà Sheinbaum.

9cb688b4ef271386be549d47e90d91ad

Container tại cảng Long Beach, bang California, Mỹ ngày 4/3. Ảnh: AFP

Giới chuyên gia chưa thể chắc chắn diễn biến tiếp theo là gì. Một số thông tin cho rằng Mỹ có thể nới lỏng lập trường, sẵn sàng giảm thuế với Canada và Mexico. "Nhưng ngay cả khi ông Trump chọn xuống thang, lòng tin giữa các bên đã bị tổn hại", theo bà Nadjibulla.

Các biện pháp thuế có thể ảnh hưởng đến việc gia hạn USMCA, thỏa thuận tự do thương mại được chính ông Trump ký trong nhiệm kỳ một. Kỳ đánh giá tiếp theo với USMCA diễn ra năm 2026, quá trình đàm phán có thể được tổ chức sớm hơn.

"Làm thế nào để thương lượng một thỏa thuận ổn định khi một bên liên tục thay đổi các quy tắc hoặc áp thuế mà không cảnh báo trước?", bà Nadjibulla đặt câu hỏi. "Ngay cả khi thuế quan được nới lỏng hoặc dỡ bỏ, vấn đề lớn hơn là Canada cùng các nước khác giờ đã coi Mỹ là đối tác kém tin cậy".

Như Tâm

20 Tin Tức Mới Nhất